Hergebruik heeft meer impact dan duurzame nieuwe materialen
Onderzoek laat zien dat hergebruik altijd de meest effectieve strategie voor emissiereductie is als je wordt geconfronteerd met de keuze tussen hergebruik van bestaande verhardingen (Praktisch hergebruik) of vervanging door een duurzaam nieuw materiaal (Duurzaam vervanging). Uit de vergelijking van deze scenario's blijkt dat door hergebruik een extra uitstoot van 18-21% kan worden bespaard voor Betontegels, Betonstraatsteen en Trottoirbanden in vergelijking met de emissiereductie die wordt gerealiseerd door vervanging door duurzame nieuwe materialen.
Voor Baksteen vertegenwoordigt de huidige praktijk al het praktijkscenario van 85% hergebruik. Het opnemen van duurzame vervanging voor de overige 15% op projectbasis is daarom een haalbare strategie om meer emissiereductie te realiseren. Zoals aangegeven is echter ook voor Baksteen een verhoging van het hergebruikpercentage naar 95% gunstig, aangezien deze maatregel de emissies met nog eens 13% reduceert in vergelijking met duurzame vervanging zonder verhoogde hergebruikpercentages.
Circulaire trottoirs zijn cruciaal voor de beperking van het klimaat
Hoe spelen deze scenario's in de huidige wegenonderhoudscyclus van Amsterdam? Allereerst laat de analyse duidelijk het belang zien van circulaire trottoirs voor klimaatmitigatie. Het worst-case scenario zonder structureel hergebruik van bestratingsmaterialen (wat niet ongebruikelijk is voor een eigenaar van publieke activa) zou in de huidige vijfjarige onderhoudscyclus in Amsterdam ruim 62 kton CO2-eq-emissies genereren. Dat is het equivalent van de uitstoot die wordt gegenereerd door het energieverbruik van ruim 16.800 huishoudens in één jaar – grofweg vijf hele stadsdelen ter grootte van de Kinkerbuurt.
Door circulaire strategieën toe te passen kan dit met 87,5% worden verminderd, wat betekent dat in een cyclus van vijf jaar in totaal minimaal 54,4 kton CO2-eq-emissies kunnen worden vermeden – of grofweg 11 kton CO2-eq-emissies per jaar kunnen worden vermeden. Deze impact is vergelijkbaar met het klimaatneutraal maken van het energieverbruik van een heel stadsdeel, zoals het van het gas halen van een wijk ter grootte van de Kinkerbuurt. Dit kan worden bereikt door slechts één asset-eigenaar een relatief eenvoudige maatregel te laten toepassen op slechts vier soorten materialen (asfalt niet meegerekend).
Versnelling van circulariteit nodig om klimaatbeleidsdoelstellingen voor infra te realiseren
De Amsterdamse beleidsdoelstelling om de uitstoot van broeikasgassen tot 2030 met 55% te verminderen, vergeleken met het referentiejaar 1990, kan op de normale manier niet worden gerealiseerd. Het doel wordt echter haalbaar met de geleidelijke adoptie van de praktische hergebruik-case in steeds meer onderhoudsprojecten. In 2021 waren de emissies in Amsterdam (over alle sectoren heen) ongeveer gelijk aan de hoeveelheid emissies in 1990. Omdat er tussen 2021 en 2022 niet veel is veranderd in de wegenonderhoudspraktijken, kunnen we er gerust van uitgaan dat de emissies in het business-as-usual-scenario voor wegenonderhoud in 2022 vertegenwoordigt deze basislijn en moet daarom in 2030 met 55% worden verlaagd. Dit betekent dat als we vasthouden aan de normale gang van zaken het CO2-budget met 55% wordt overschreden.
Uit onderzoek blijkt dat het huidige emissietraject een significante afwijking aan van de beleidsdoelstellingen. De figuur belicht de gemiddelde jaarlijkse broeikasgasemissies wanneer elk scenario als standaardpraktijk zou worden aangenomen. Wanneer de praktijk van hergebruik standaard zou worden toegepast bij alle onderhoudsprojecten, zouden de daaruit voortvloeiende emissies ruim binnen de gestelde beleidsdoelen vallen. Je kunt een relatief nieuwe praktijk echter niet in één keer opschalen en van de ene op de andere dag in alle onderhoudsprojecten toepassen.
Om dit probleem aan te pakken, stellen we een aanpak voor om binnen het jaarlijkse koolstofbudget te blijven. Uit onze analyse blijkt dat de praktijk van hergebruik de meest wenselijke route is om dit doel te bereiken. De emissiereductiedoelstelling te halen, aangezien deze al gedeeltelijk in de praktijk is gebracht en een groot potentieel voor emissiebesparingen biedt. Door deze circulaire aanpak vanaf 2024 aan te passen voor minimaal 13,6% van de totale onderhoudsvraag, en deze tot 2030 jaarlijks op te schalen met nog eens 13,6% extra hergebruikprojecten, kan het doel worden bereikt.
Met andere woorden: de gemeente moet het hergebruikpercentage voor alle vier de verhardingstypen verhogen naar 85%, zodat er tot 2030 nog eens 13,6% van de totale onderhoudsbehoefte per jaar ontstaat. Dit is zeker ambitieus, maar haalbaar.
Conclusie en aanbevelingen
- Hergebruik is de meest effectieve strategie: In vergelijking met duurzame vervanging kan hergebruik tot 21% extra emissiereductie opleveren.
- Circulaire trottoirs hebben een enorme impact: Door circulaire strategieën in te zetten kan de CO2-uitstoot van wegenonderhoud in Amsterdam met 87,5% worden verminderd.
- Een gefaseerde aanpak is noodzakelijk: Door het jaarlijkse hergebruikpercentage met 13,6% te verhogen, kan Amsterdam binnen de klimaatdoelstellingen blijven.
- Materiaalgebruik drastisch verminderen: Circulaire strategieën kunnen het materiaalgebruik met 96,7% verminderen, wat overeenkomt met het besparen van zes Eiffeltorens aan grondstoffen per jaar.
Door deze aanpak te volgen, kan Amsterdam een cruciale bijdrage leveren aan zowel de circulaire als de klimaatdoelstellingen.
