Hergebruik heeft meer impact dan duurzame nieuwe materialen

10 april 2024

Hergebruik heeft meer impact dan duurzame nieuwe materialen

In de strijd tegen klimaatverandering wordt steeds duidelijker dat hergebruik van materialen de sleutel is tot een duurzamere toekomst. Uit recente analyses blijkt dat het hergebruik van bestaande materialen – in plaats van deze te vervangen door duurzame nieuwe materialen – een aanzienlijk grotere impact heeft op de emissiereductie. Dit geldt ook voor bestratingsmaterialen zoals betontegels, betonstraatstenen en trottoirbanden. Figuur 4 laat zien dat hergebruik van deze materialen een extra uitstoot van maar liefst 18-21% kan besparen in vergelijking met het vervangen ervan door nieuwe, duurzame materialen. Dit geeft aan dat het benutten van bestaande materialen voor infrastructuurprojecten de meest effectieve strategie is voor het verminderen van de uitstoot.

Circulaire trottoirs: Cruciaal voor het klimaat
De impact van circulaire strategieën wordt nog duidelijker wanneer we naar de wegenonderhoudscyclus van Amsterdam kijken. Het 'worst-case scenario', waarin geen structureel hergebruik van bestratingsmaterialen wordt toegepast, zou in de huidige vijfjarige onderhoudscyclus van Amsterdam leiden tot meer dan 62 kton CO2-equivalent aan emissies. Dit is gelijk aan de uitstoot van het energieverbruik van ongeveer 16.800 huishoudens in één jaar, wat neerkomt op de uitstoot van vijf volledige stadsdelen, zoals de Kinkerbuurt.

Door circulaire strategieën toe te passen, kan deze uitstoot echter met maar liefst 87,5% worden verminderd. Dit betekent dat er in vijf jaar tijd 54,4 kton CO2-equivalenten kunnen worden vermeden, wat neerkomt op een jaarlijkse besparing van 11 kton CO2-equivalenten. Dit is vergelijkbaar met het klimaatneutraal maken van een volledig stadsdeel, zoals het van het gas halen van een wijk ter grootte van de Kinkerbuurt. Het goede nieuws is dat deze reductie kan worden bereikt door slechts één asset-eigenaar een relatief eenvoudige maatregel te laten toepassen op slechts vier soorten materialen – en dat zonder asfalt mee te rekenen.

Hergebruik tegels Nijenrodeweg
Een mooi voorbeeld van hoe hergebruik kan bijdragen aan een duurzamere toekomst is het project langs de Nijenrodeweg. In nauwe samenwerking met BAM Infra heeft NanoEnzo een opmerkelijke mijlpaal bereikt in de richting van een groener Nederland. Het fietspad langs de Nijenrodeweg heeft een vernieuwende transformatie ondergaan, waarbij stoeptegels van het voetpad zorgvuldig zijn verwijderd en hergebruikt voor het opnieuw bestraten van het fietspad.

Wat dit project bijzonder maakt, is de innovatieve benadering die verder gaat dan traditionele methoden. Nadat de tegels opnieuw waren herbestraat, zijn ze grondig gereinigd met milieuvriendelijke stoom- en hogedruktechnologieën. Dit was niet alleen bedoeld om de tegels er weer als nieuw uit te laten zien, maar ook om de basis te leggen voor de volgende fase van duurzaamheid: nano-coating. Deze coating creëert een oppervlakte dat resistent is tegen de hechting van mos, vuil en aanslag, waardoor de tegels niet alleen esthetisch aantrekkelijk blijven, maar ook hun functionaliteit behouden.

De voordelen van deze vernieuwende aanpak zijn talrijk:

• CO2-uitstootvermindering: Door bestaande materialen te hergebruiken en innovatieve methoden te omarmen, dragen we bij aan een aanzienlijke vermindering van CO2-uitstoot.
• Circulaire aanpak: Het project is gebouwd op de principes van circulariteit, waarbij materialen hergebruikt en verspilling geminimaliseerd wordt.
• Klimaatadaptatie en duurzaamheid: Het project draagt bij aan de duurzaamheid van de infrastructuur en past zich aan veranderende klimaatomstandigheden aan.
• Hergebruik van grondstoffen: Door de bestaande stoeptegels te hergebruiken, verminderen we de behoefte aan nieuwe grondstoffen.
• Betere afwatering: De herbestrating is zorgvuldig gepland, wat bijdraagt aan verbeterde afwatering en een veerkrachtigere infrastructuur.
• Verlaging van de ecologische voetafdruk: Door slimme hergebruikpraktijken te omarmen, verkleinen we de ecologische voetafdruk van het project aanzienlijk.
• Minder bouwafval: Het project genereert aanzienlijk minder bouwafval, wat een positieve bijdrage levert aan de levensvatbaarheid van het milieu.

Versnelling van circulariteit is noodzakelijk
Om de ambitieuze klimaatdoelstellingen van de stad te behalen, is een versnelling van de circulaire strategieën essentieel. De Amsterdamse doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen met 55% te verminderen tegen 2030, vergeleken met het referentiejaar 1990, lijkt zonder het toepassen van hergebruik nauwelijks haalbaar. Tussen 2021 en 2022 zijn de emissies nauwelijks veranderd, wat betekent dat het huidige emissietraject niet in lijn is met de gewenste vermindering.

Zoals blijkt uit Figuur 7, geeft het huidige emissietraject een significante afwijking van de beleidsdoelstellingen. Echter, wanneer hergebruik als standaardpraktijk zou worden toegepast in alle onderhoudsprojecten, zou dit leiden tot een significante reductie van de emissies, ruim binnen de gestelde beleidsdoelen. Het is echter niet realistisch om deze praktijk van het ene op het andere moment volledig op te schalen in alle projecten.

Gefaseerde aanpak voor het behalen van de doelstellingen
Om het klimaatdoel voor 2030 te bereiken, stellen we voor om het hergebruikpercentage in de onderhoudsprojecten vanaf 2024 geleidelijk te verhogen. Door jaarlijks minstens 13,6% van de totale onderhoudsbehoefte te hergebruiken en dit percentage elk jaar met een extra 13,6% op te schalen, kan Amsterdam binnen de gestelde klimaatdoelen blijven. Dit vereist ambitie, maar is zeker haalbaar.

Conclusie en aanbevelingen

• Hergebruik is de meest effectieve strategie: In vergelijking met duurzame vervangingen kan hergebruik tot 21% extra emissiereductie opleveren.
• Circulaire trottoirs hebben een enorme impact: Door circulaire strategieën toe te passen, kan de CO2-uitstoot van wegenonderhoud in Amsterdam met maar liefst 87,5% worden verminderd.
• Een gefaseerde aanpak is noodzakelijk: Door het jaarlijkse hergebruikpercentage met 13,6% te verhogen, kan Amsterdam binnen de klimaatdoelstellingen blijven.
• Materiaalgebruik drastisch verminderen: Circulaire strategieën kunnen het materiaalgebruik met maar liefst 96,7% verminderen, wat overeenkomt met het besparen van zes Eiffeltorens aan grondstoffen per jaar.

Door deze circulaire aanpak te volgen, kan Amsterdam niet alleen een cruciale bijdrage leveren aan het behalen van de klimaatdoelstellingen, maar ook een voorbeeld stellen voor andere steden en regio's wereldwijd. Het is tijd om de kracht van hergebruik volledig te benutten voor een duurzamere toekomst.